یوم الله 13 آبان گرامی باد

جایگاه و مقام حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا علیها السلام

برتری حضرت زهرا بر فرشتگان با توجه به جایگاه ممتاز آن حضرت در میان انسان ها، خود بخود ثابت می گردد. اینکه در یک شعری، شاعری چه سروده، یا یک مداحی در یک مجلسی چه گفته است، ممکن است راست و درست باشد و ممکن است در مقام مبالغه ی یک مطلبی بوده باشد. اما این سؤال که حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(علیها السلام) دارای چه جایگاه و مقام والایی است و برتر از فرشتگان می باشد، بر می گردد به جایگاه انسان و انسانیت و برتری او بر فرشتگان؛ وقتی ثابت شد که انسان برتر از فرشته است، برتری حضرت زهرا بر فرشتگان با توجه به جایگاه ممتاز آن حضرت در میان انسان ها، خود بخود ثابت می گردد.

اینکه حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(علیها السلام) دارای چه جایگاه و مقام والایی است و برتر از فرشتگان می باشد، بر می گردد به جایگاه انسان و انسانیت و برتری او بر فرشتگان؛ وقتی ثابت شد که انسان برتر از فرشته است، برتری حضرت زهرا بر فرشتگان با توجه به جایگاه ممتاز آن حضرت در میان انسان ها، خود بخود ثابت می گردد. اینکه در یک شعری، شاعری چه سروده، یا یک مداحی در یک مجلسی چه گفته است، ممکن است راست و درست باشد و ممکن است در مقام مبالغه ی یک مطلبی بوده باشد. اما این سؤال که حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(علیها السلام) دارای چه جایگاه و مقام والایی است و برتر از فرشتگان می باشد، بر می گردد به جایگاه انسان و انسانیت و برتری او بر فرشتگان؛ وقتی ثابت شد که انسان برتر از فرشته است، برتری حضرت زهرا بر فرشتگان با توجه به جایگاه ممتاز آن حضرت در میان انسان ها، خود بخود ثابت می گردد.

برتری انسان بر فرشته

 

رسول الله صلی الله علیه و آله دربارۀ کرامّت و فضیلت انسانی فرمود: «هیچ چیز نزد خدا گرامی تر از فرزند آدم نیست.» عرض شد: ای پیامبر، فرشتگان برتر نیستند؟ فرمود: «اَلمَلائِکَةُ مَجبوُرونَ، بِمَنزِلَةِ الشَّمْسِ وَ القَمَرِ» (کنزالعمّال شماره:36621.) فرشتگان مثل خورشید و ماه کارهایی را به جبر انجام می دهند و این هم کلام امام محمّد باقر علیه السلام که بار دیگر برتری انسان را بر فرشتگان تأیید می کند! «پس از درگذشت حضرت آدم علیه السلام نوبت نماز خواندن بر جنازه او فرا رسید. فرزند او هبة الله گفت: ای جبرئیل جلو برو و بر آدم نماز بخوان.  جبرئیل علیه السلام به فرزند آدم گفت: ای هبة الله خداوند به ما دستور داد که در بهشت بر پدرت سجده آوریم. پس ما را نسزد که بر هیچ یک از فرزندانش امامت کنیم».[1]

 

شخصی به نام عبدالله ابن سنان با مختصر تفاوتی از مولایمان امیر المؤمنین علی علیه السلام پرسید: فرشتگان برترند یا آدمیان؟ حضرت فرمود: خداوند در فرشتگان فقط عقل نهاده است و نه خواهش نفسانی و در حیوانات میل و خواهش نهاده است  و نه عقل. ولی در فرزندان آدم هر دو را نهاده است. بنابراین، آنکه عقلش بر خواهشش چیره آید از فرشتگان بهتر است و آنکه خواهشش بر عقلش غالب گردد، از حیوانات بدتر است.[2]

 

بنا بر این اگر انسان جایگاه خود را در آفرینش دانست و به ارزش و شخصیت و کرامّت انسانی خویش پی برد و کاری نکرد که آن ارزش را از کف بدهد همان عامل برتری او بر فرشتگان خواهد بود.

 

مـلایـک  در مقـام ار چـه بـلندند***ولی هر یک به جایی پای بندند

 

ولی انسان چو شد در نفس کامل  *** تـرقّی می کند منزل به مـنزل

جایگاه خاص حضرت زهرا(علیهاالسلام)

 

اما در مورد مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها) روایات زیادی آمده است که دلالت بر بزرگی مقام ایشان در نزد خداوند می­کند. با تعابیری که درباره هیچ کدام از معصومین صحبت نشده است. از جمله بعضی از احادیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که هم در منابع شیعه و هم در منابع برادران اهل سنت آمده است: علامه مجلسی از کتاب علل الشرایع حدیثی از جابر از امام صادق (علیه السلام) نقل می­کند که از آن حضرت پرسیدم: چرا فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را زهراء نامیده­‌اند؟ حضرت فرمود: زیرا خداوند او را از نور عظمت خود آفرید. پس وقتی که آن نور تابید، آسمان زمین روشن شد و چشمان ملائکه را خیره ساخت، آنان سجده کردند و پرسیدند ای پروردگار ما، این نور چیست؟ پس خداوند به آنان وحی کرد که نوری از نور من است که در آسمان زمین آن را از عظمت خود خلق نموده ام و آن را از صلب یکی از پیامبرانم خارج کرده ام و آن را بر تمام پیامبران برتری بخشیده­ام و از این نور، امامانی خارج شده­اند که برای برپایی فرمان من قیام می کنند و مردم را به حق من هدایت می­کنند و من آنها را بعد از پایان یافتن وحی و نبوت جانشین خود در زمین کرده­‌ام.[3]

 

این روایت با صراحت دلالت دارد بر اینکه حضرت زهرا (سلام الله علیها) نه تنها بر فرشتگان بلکه بر تمام انبیاء غیر از پدر بزرگوارش برتری دارد. چون وجود مقدس خاتم الانبیاء پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از این بیان خارج است که در جای خود ثابت است که آن حضرت اشرف مخلوقات الهی است.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر حضرت علی علیه السلام نبود که با حضرت زهرا (سلام الله علیها) ازدواج نماید از زمان حضرت آدم تا روز قیامت هیچ­گونه کفو و همتایی برای آن حضرت پیدا نمی­شد.[4]

 

این روایت نیز دلالت می­کند که مقام و درجه هیچ کس به جز حضرت علی (ع) به مقام حضرت زهرا (س) نمی­رسد. البته وجود مقدس خاتم الانبیاء پیامبر اکرم (ص) از این بیان خارج است که در جای خود ثابت است که آن حضرت اشرف مخلوقات الهی است.

 

پی نوشت ها

---

[1] شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه، کمال الدین ص214.

[2] علامه مجلسی، محمد باقر، بحار ج60 ص299.

[3] شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه، علل الشرایع، ص 179، باب 143، ج 1؛ بحار الانوار، ج 43، ص 12، حدیث 5- کشف الغمه، ج 2، ص 464.

[4] ناسخ التواریخ، ج 1، ص 46- علل الشرایع، ص 178، باب 143، حدیث 3- بحار الانوار، ج 43، ص 10- اصول کافی، ج 1، ص 524، حدیث 10.